දකුණු අමෙරිකාවේ ඇමසන් වනාන්තර වැඩි ප්‍රමාණයක් ඇතිවී තිබෙන්නේ අදින් වසර 2000ට පමණ පෙර දී යැයි නවතම පර්යේෂණයකින් හෙළි වී ඇත. බොලීවියාවේ ඇමසන් වනාන්තරයේ පැරණි විල් කිහිපයක පතුලේ රොන් මඩ තට්ටු ආධාරයෙන් කරන ලද පර්යේශණයකින් මේ බව හෙලිවී ඇත. මෙම රොන් මඩවල තෘණ වර්ගවල පරාග විශාල ප්‍රමාණයක් තිබී ඇති අතර ඉරිඟු වැනි ධාන්‍ය වර්ගවල පරාගද හමුවී ඇත. බ්‍රිතාන්‍යයේ රෙඩිං විශ්වවිද්‍යාලයේ පර්යේශකයින් පිරිසක් මෙම සොයාගැනීම සිදුකොට ඇත. පර්යේෂකයින් බොලීවියාවේ මේ විල් සහිත ප්‍රදේශය තෝරාගෙන ඇත්තේ ඒ අස ආදි මානවයින් විසින් සිදුකරන ලද වාරිකර්මාන්තයක් යයි සැලකිය හැකි ගොඩනැගීමක නටබුන් හමුවූ නිසාය. මෙම විල් අසලින් ආශ්‍රිතව කිලෝ මීටරයක් දිගට මීටර තුනක් ගැඹුරු හා මීටර හතරක් පළලැති අගලක් හමුවී ඇති අතර එය වාර්කර්මාණ්තයක් විය හැකි බවට සැක කරයි.
පර්යේෂකයන් පවසන්නේ ඇමසන් ව‍නාන්‍‍න‍ත‍ර බොහොමයක් අදින් වසර 2000ට පෙරාතුව සවානා තෘණ භූමි හා අතීත ජනතාවගේ වගා බිම් ලෙස තිබී ඇති බවයි. ලෝකයේ පාරිසරික ඉතිහාසය සැළකූ විට වසර 2000 ක් යනු ඉතා කෙටි කාලයකි. එතරම් කෙටි කාලයක දී සවානා තෘණ භූමිවල සිට රූස්ස ගස් සහිත වැසි වනාන්තර දක්වා පාරිසරික විපර්යාසයක් වීමට හේතුවන්නට ඇත්තේ පෘථිවිය සූර්යයා වටා ගමන් කරන කක්ෂයේ වෙනසක් විය හැකියැයි ද පර්යේෂකයන්ගේ මතයයි.
ඒ අනුව තෙත් හා වියළි කාලගුණික තත්ත්වයේ ඇති වූ වෙනස් කම් වැසි වනාන්තර ඇති වීමටත් සවානා භූමි අහිමි වීමටත් හේතු වන්නට ඇත. මෙය අපූර්ව හා විශ්මය ජනක සොයාගැනීමක් බව පර්යේෂකයෝ කියති.
දේශගුණික විපර්යාසත් සමග තෘණ භූමි වැසි වනාන්තර බවට පත්වෙද්දී ඇතැම් ජන කොටස් තවදුරටත් සවානා බිම්වලටම සංක්‍රමණය වී ඇති බවත් තවත් සුළු කොටසක් වැසි වනාන්තර භූමියේ ම ජීවත් වී ඇති බවත් පර්යේෂකයෝ කියති.
Sources:
http://www.lankadeepa.lk/index.php/articles/249667
http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-2685049/Amazonian-rain-forest-just-2-000-years-old-previously-SAVANNAH-tended-farmers-researchers-find.html